Jan Lechoń, "Herostrates"

Jan Lechoń w tekście ukazuje pesymistyczny obraz Polski w sposób ironiczny. Dzieło jest aluzją literacką do romantyzmu, mimo tego, że autor odrzuca przekonania romantyków.

W pierwszej strofie autor odwołuje się do piramid egipskich, co jest aluzją do wypraw napoleońskich. Ukazany jest pielgrzymi los Polaków. Lechoń negatywnie ocenia Polaków, czego symbolem jest papuga. Naród polski papuguje zachodnie kraje, tak twierdzi autor. Papuga w cierniowej koronie symbolizuje ironię, jest groteskowym symbolem Polaków, którzy są jak orły, lecz jest w nich coś ośmieszającego. Druga strofa porównuje kaleki kraj do beznogiego żołnierza. Jest to dość negatywny obraz Polski, ponieważ żołnierz charakteryzuje Polskę, która czeka na pomoc, bierze innych na litość. Zamiast iść do przodu, nie poddawać się, Polska wciąż wspomina te negatywne wspomnienia, które się wydarzyły. „Robaczek świętojański” symbolizuje naród polski, który świeci, lecz po chwili gaśnie, tak jak ta mała istotka. W końcu porównanie Polski do „kościotrupa bez ciała”, co świadczy o tym, że Polska nie ma własnego zdania, jest za bardzo związana z przeszłością.

Druga część utworu jest futurystyczna, która odcina od przeszłości. Mamy do czynienia z liryką maski, Lechoń wyraża swoje emocje poprzez Herostratesa. Zabójstwo Kilińskiego, do którego nakłania autor jest symbolem walki narodowo-wyzwoleńczej.

Trzecia część, dwie ostatnie strofy ukazują nadzieję na odrodzenie się nowej Polski. Realistycznej Polski. Jan Lechoń wyraża wątpliwość, nie wie czy droga, dobra droga, którą podąża prowadzi do odrodzenia Polski. Na to pytanie on sam nie zna odpowiedzi.

Tekst jest manifestem, ponieważ postrzega Polskę w świetle romantycznej przeszłości, z drugiej strony sugeruje nowy sposób patrzenia na rzeczywistość.